Er was eens, er was eens….
een gouden formule voor opvoeden. Een succesgarantie voor ouders, waarmee ze hun kids zorgeloos groot kunnen brengen. Een one-size-fits-all aanpak, die succes belooft aan élk gezin. Zonder falen, met glimlach. Elke. Dag. Opnieuw.
Há, grapje natuurlijk. ;-) Als er iets niét standaard is, dan is het namelijk de mens wel. Kinderen. Wijzelf als ouders. De opvoeding die wij hen geven - en die kids ons brengen. Die gouden formule? Die heb ik dus niet voor je. Wat ik wél voor je heb is de GevoelsRijke schijf van vijf voor opvoeden. Gevuld met onmisbare skills die élk gezin verder brengen, maar die je als ouder natuurlijk wel weer op je eigen, unieke manier oppakt. Een klein beetje van ‘mijn’ schijf van vijf dus - en vooral heel veel van jezelf.
5 V-skills die elkaar aanvullen en versterken
De GevoelsRijke schijf van vijf voor opvoeden bestaat uit vijf V’s: Vertragen, Verwonderen, Verdragen, Verbinden en Verlangen. Stuk voor stuk skills die met elkaar samenhangen én elkaar versterken. Want: vertraag je, dan zie(t) jij/je kind meer om je/zich over te verwonderen. Is er verwondering, dan is er meer inleving = meer verdraagzaamheid. Dit draagt weer bij aan wederzijdse verbinding en dát geeft weer (mentale) ruimte aan verlangens (= je eigen behoeften). Klinkt best behapbaar, niet? Toch leert de praktijk dat het niet altijd zo makkelijk is als het lijkt. Kinderen kunnen eigenwijs zijn - en ouders net zo. Maar… onderschat de kracht van bewuste aandacht niet. Door er op je eigen tempo en manier mee te oefenen, zul je merken dat je deze skills steeds meer ‘eigen’ maakt. En nóg mooier: overdraagt op je kids.
1. Vertragen | creëer ruimte om te voelen, genieten & verbinden
In een wereld waarin we vaak in de zesde versnelling door het leven racen, lijkt ‘vertragen’ steeds zeldzamer. Hartstikke zonde als je het mij vraagt, want dat ‘stilstaan’ geeft juist ruimte om te voelen, genieten en verbinden. Om iets te ervaren met aandacht - en niet blind te worden voor al het moois om ons heen. Leven in het hier en nu dus, zonder alweer bezig te zijn met wat er (misschien wel) komen gaat. Is een situatie uitdagend, dan zijn we vaak geneigd om kinderen snel te willen laten luisteren (iets met ‘belonen en straffen’) . Maar, zoals ik in het gelinkte artikel ook al omschrijf, dit werkt vaak juist de verkeerde kant op. Lees: meer weerstand, minder begrip. En tuurlijk: er zijn deadlines in het leven. Je kind ‘moet’ op tijd op school, bij die sportclub of bij de tandarts zijn. Wie heeft er dan tijd om te vertragen? Zal ik je eens wat verklappen? Als je vertraagt (= stapje naar verbinding), voelt het verloop in een situatie misschien langzamer, maar onderaan de streep ben je vaak net zo snel. Want: je neemt weerstand weg en toont begrip. Dit levert op de korte én lange termijn weer meer verbinding op - en dus soepel lopende situaties. Snap je m’n punt?
2. Verwonderen | zet die bril van ‘verwachtingen’ af
Wanneer je vertraagt, is er dus meer ruimte om te voelen en genieten - en dus ook voor ‘verwondering’. Hoe meer je vertraagt, hoe meer je ziet en hoe meer er is om blij mee te zijn. Maar… dan is het wel nodig om eerst die bril van ‘verwachtingen’ af te zetten. Of beter nog: uit het raam te gooien. ;-) Als je als ouder bepaalde verwachtingen hebt bij je kind, beperk je eigenlijk zijn/haar input, eigenheid, speelsheid, creativiteit. Of zoals kinder- en jeugdpsychiater Binu Singh treffend omschrijft in haar boek ‘Van hart tot hart’:
“Verwachting vernauwt je blik naar wat je kent en wenst. Het leidt tot tevredenheid of teleurstelling. Omarming of afwijzing. Verwondering opent je blik nieuwsgierig naar wat er is. Het leidt tot écht zien en gezien worden, ontdekken.”
Kinderen hebben de gave om zich te verwonderen over van alles en nog wat. Niet per se de grote dingen, maar juist die ‘kleine’. Denk aan het intens en oprecht knuffelen van een (huis)dier, lol hebben om die gekke bek van papa/mama of het enthousiast springen in een regenplas. En eerlijk: als je kind zich verwondert, dan is dat als ouder heel hard genieten. Lees: je verwondert je over het verwonderen van je kind - en zo is de cirkel weer rond. Leuke voorbeelden: laatst verwonderde ik me over de interessante vragen en ideeën die mijn eigen kids bedachten. Van de vraag of plas uit de voor- of achterkant komt tot de situatie waarin een lekkende dakgoot als buitendouche werd beschouwd. Prachtig!
3. Verdragen | ‘omarm’ je ongemakken
Geen makkelijke, wel een belangrijke: verdragen. Dit geldt trouwens voor ouders, maar ook voor kinderen. Hoe kun je als ouder bijvoorbeeld oké zijn met bepaalde emoties die je overvallen, een baby die blijft huilen of een kind dat je geduld gigantisch aan het testen is? En hoe kun je als kind omgaan met verveling, een ‘nee’ of een situatie die anders loopt dan gedacht? Lukt het om niet te vechten, maar te accepteren, dan zul je merken dat een situatie minder snel escaleert. Sneller tot rust komt. En je weet het: jij geeft het juiste voorbeeld aan je kind. Als jij rustig blijft (= verdragen), dan zal je kind ook leren om verdraagzamer om te gaan met situaties. Maar: dit gaat niet over één nacht ijs. Oefenen, oefenen, oefenen dus. Zélfs wanneer het bloed onder je nagels vandaan wordt gehaald. Wat zeg ik? Juíst op die momenten. Denk aan situaties met vieze kleding, bijzondere kledingcombi’s, huilmomenten, stopwoordjes, ongeduldigheid, verwachtingen…
4. Verbinden | leg de basis voor een duurzame relatie
Verbinden is de basis van élke relatie. Maar zoals de Gevoelsrijke schijf van vijf voor opvoeden laat zien, kom je daar niet zomaar. Toch beloof ik je: het is het allemaal waard. Niets is namelijk mooier dan een relatie met je kind opbouwen die ruimte geeft aan goede gesprekken, luisteren, echte aandacht, begrip, liefde en respect. Hoe eerder je hiermee begint, hoe sterker de basis voor de toekomst. En het mooie? Als ouder krijg je genoeg momenten voor je kiezen om aan die verbinding te werken! Met name in lastige momenten liggen er kansen om een stapje naar (extra) verbinding te zetten. Als er een woordenwisseling is bijvoorbeeld, je kind verdrietig of boos van school komt of er iets heftigs in de familie gebeurt (denk aan een overlijden of scheiding). Vertraag in dit soort situaties, zet die bril van ‘verwachtingen’ af en geef ruimte aan dat wat er komt. Niets is ‘goed’ of ‘fout’, omdat je de situatie laat lopen zoals het loopt. Je bent er bewust bij met je aandacht én je oordeelt niet. Dingen die je zoon of dochter voelt. Deze zal zich daardoor sneller openstellen, waardoor jij dichterbij zijn/haar gevoel en emoties komt. Weet wat er diep van binnen speelt - en vervolgens écht van waarde kan zijn.
5. Verlangen | geef gehoor aan je eigen behoeften
Vertraag, verwonder, verdraag en verbind je, dan zal je ook meer ruimte voelen voor je eigen behoeften. Verlangen dus, de laatste ‘V’ in dit rijtje. Voorbeeld: je hebt een drukke week, voelt je gespannen en dendert maar door. Je hoort jezelf feller reageren dan je zou willen. Vertragen is dan stap #1 (pauzeknop indrukken), verwonderen stap #2 (‘wat gebeurt er/doe ik?’), je spanning verdragen stap #3 (gevoelens accepteren) en verbinden met je gevoel stap #4 (wat vertelt je lijf? Wat ervaar/voel je? Welke verlangens zijn er?). Op het moment dat jij jezelf beter begrijpt, kan je sneller aanvoelen waar behoefte aan is. Bij jezelf, maar dus ook bij de ander. En waar minder weerstand is (= verbinding), kan jij als ouder sneller je ruimte pakken om ook je eigen behoeften te vervullen. Dat is namelijk de basis die verbinding legt. Dus: voel je dat je een warm bad wilt nemen, een wandeling in de natuur wilt maken of dat goed boek wilt gaan lezen? Zorg ervoor dat je deze ruimte kan pakken en schakel desnoods hulp van partner, familie of vrienden in. Hoe lekkerder jij als ouder in je vel zit, hoe leuker je als ouder voor je kind kan zijn. Win-win dus.
Put it to the test! Waar plaats jij ‘Vertragen, ‘Verdragen’ en ‘Verbinden’?
Tijd voor een testje. Willen we iets kunnen toepassen, dan is het namelijk een must om te begrijpen hoe zo'n situatie eruit kan zien. Voor mij een mooi moment om een persoonlijke situatie met je te delen. Eentje waarin ‘Vertragen’, ‘Verdragen’, ‘Verbinden’ verstopt zitten - en die jij zélf mag gaan plaatsen in het verhaal. Ga je de uitdaging aan? Lezen maar!
“NEE, NIET KIJKEN MAMA!!!”
Mijn gehoorgang wordt opgeschud door de vurigheid van mijn dochter.
Nadat ik een vriendin en haar kids gedag zeg, loop ik richting de auto. We hebben een heerlijke dag in de speeltuin gehad en deze is zojuist tot zijn einde gekomen. Het vertrekken uit de speeltuin? Dat ging prima. Het inladen van de auto? Dat vraagt iets meer. Mijn dochter ziet me aan komen lopen, maar heeft duidelijk een eigen plan. En jawel: dat laat ze duidelijk merken.
(Deze overgangsmomenten blijven een uitdaging. Dat zullen andere ouders van kleinere kinderen vast herkennen…. Hoop ik. Toch? 😅)
Met alle kracht probeert ze de verhoger van de passagiersstoel naar de achterbank te trekken. Ondanks (of dankzij?) veel frustratie, lukt het haar om dat ding tussen de stoelen door te wurmen. Op naar uitdaging #2: zichzelf vastmaken met de gordel. Helaas, ook dat gaat niet direct zoals ze wilt.
Mijn aanbod om haar te helpen wordt standvastig beantwoord met een luide ‘NEEEE!’ - en ik besluit buiten de auto te wachten. Haar ruimte te geven, zodat ze het zelf kan fixen. Voor mezelf maak ik de afweging: ga ik me ermee bemoeien om sneller te vertrekken (strijd met kind en gordel) of kies ik voor iets later vertrekken (meer rust en ruimte)?
Terwijl ik in stilte de afweging maak, heeft mijn dochter het idee dat ik haar kant op kijk.
Een luide “IK ZEG TOCH NIET KIJKEN?!” volgt.
Een paar auto’s verder staat een andere vrouw in een soortgelijke situatie. Auto, spullen en kids. “Ik ben heel blij dat ik niet de enige ben waarbij dit kan gebeuren”, roept ze, terwijl onze blikken elkaar vinden. Totaal niet sarcastisch of naar trouwens, maar juist bemoedigend en begripvol.
En raad eens? Haar reactie helpt haar én mij. Zij vindt herkenning in mijn situatie en tegelijkertijd voel ik door haar opmerking dat ik niet de enige ben met schreeuwende kinderen. “Ja joh, dit kennen we allemaal wel, hè. Komt goed!”, roep ik haar bemoedigend toe. En zo staan we samen een stukje sterker.
Ondertussen is dochterlief in de auto nog steeds druk aan de haal met de gordel. Ik besluit mijn tijd buiten de auto te besteden met mijn andere dochter, door gewoon even lekker gek te doen. Mijn zoon zit ondertussen stoïcijns in de auto alsof hij niets van de hele situatie meekrijgt. Vraag me niet hoe, want ik zou zelf helemaal gek worden. Hoe dan ook: een mooi talent van hem. ;-)
Plots, na een paar minuten, hoor ik een opgewekt stemmetje zeggen “Zo, ik zit!”.
Yep, we hebben het allemaal weer overleefd.
Heerlijk, dat ze zo lekker volhoudt - en lachend plof ik naast haar neer.
GevoelsRijke afsluiter: vertel! Heb jij de drie V’s in mijn persoonlijke verhaal kunnen plaatsen? Dan is de volgende uitdaging om de Gevoelsrijke schijf van vijf voor opvoeden in je eigen leven te integreren. Niet gehaast, maar bewust en op eigen tempo. Verwacht nog geen diepe verbindingen, als er nog geen ruimte is geweest voor vertragen en verwonderen. En snap dat er meer ruimte komt voor je eigen verlangens, als de andere vier V’s ook in balans zijn. Klopt: geduld is een schone zaak, maar weet dat je investeert in jezelf als ouder, in je kind én in jullie relatie. Wat mij betreft het mooiste cadeau wat je jezelf en je gezin kan geven. Wat vind jij? 🙂
