‘Op dezelfde manier als eerder’, ‘volgens een vast plan’ en ‘rechtlijnig’. Google je op ‘consequent zijn’, dan is dit een greep uit de resultaten. Sterker nog, tijdens het speuren kwam ik zelfs tegen dat consequent vertaald wordt naar ‘logisch’. Een mooi moment om mijn blik op dit topic met jullie te delen. Want: consequent zijn is niet per se logisch. Wat logisch is, is voor iedereen verschillend. En consequent zijn? Dat is ook niet voor iedereen the way to go. Zéker niet in de categorie ‘opvoeding’...
Een niet-consequente ‘reis’
Het mooie aan de mens is dat ze ‘beweegt’, continu groeit, nooit uitgeleerd is. Kijken we naar onze kinderen, dan is de wereld een grote ontdekkingstocht. Sommige dingen leren ze eenmalig (zoals lopen, fietsen en praten), maar het overgrote deel is een continu leerproces - net zoals voor de ouders. Een ‘reis’ waarin dus ook continu bijgestuurd moet worden. Dat heeft te maken met interne factoren die schommelen (o.a. behoeften en gevoelens), maar ook externe zaken die veranderen (o.a. maatschappelijk en sociaal). Nope, niet bepaald consequent. De rode draad van het leven is namelijk juíst dat we continu ‘in beweging’ zijn. Dat we simpelweg niet altijd weten wat er komt. En dat we ook niet altijd weten wat de beste oplossing is. Dat betekent dat je iets nog zo goed kan uitstippelen, maar de kans groot is dat jouw planning in fase #1 heel goed werkt, maar in fase #3 uitpakt als complete chaos. Tsja, niet echt volgens plan, hè (inkoppertje ;-))...
(Schijn)veiligheid
True, consequent zijn voelt veilig. Het geeft houvast, het bepaalt de richting en je weet waarop je kan rekenen. Als ouder kan je hierdoor het gevoel hebben dat je zo min mogelijk aan het toeval over laat. Dat je kind niet zomaar een loopje met je neemt - en dat jij zo min mogelijk ‘fouten’ kan maken. Maar hey, wist je dat ‘fouten’ er juist zijn om gemaakt te worden? En dat het voor kinderen juist goed is om (indirect) te ervaren dat niet altijd alles gaat volgens plan? Dit kan er zelfs voor zorgen dat…
- emoties van je kind sneller naar boven drijven (en dus besproken worden)
- je kind makkelijker in kan spelen op veranderingen
- je kind minder snel uit het veld is geslagen in lastige situaties
- je de connectie met je kind kan verdiepen
Hoe routine gevoelens kan onderdrukken
Het tegen beter weten in doorzetten van een routine kan ervoor zorgen dat onderliggende gevoelens (zoals angst, paniek, verdriet en schaamte) naar de achtergrond verdwijnen. Dat ze er dus nog wél zitten, maar op dat moment niet tot uiting komen. Er wordt eigenlijk een onzichtbaar dekentje overheen gelegd. Maar… dat warme en fijne dekentje valt er hoe dan ook een keertje van af. Er zal hoe dan ook een keer met dat gevoel gedeald moeten worden.
Routine zal in zo’n geval op de korte termijn als de juiste oplossing voelen, maar kan er op de lange termijn juist voor zorgen dat die opgekropte gevoelens tot uitbarsting komen. En dat terwijl de oplossing ‘m zit in het eerder toelaten van die gevoelens. Want: tranen geven ruimte aan verdriet, je lichaam schudden en schreeuwen geven ruimte aan angst en door te lachen kan schaamte worden losgelaten. Let it be, baby, let it be.
Denken, voelen, handelen
To clarify: ik wil niet zeggen dat consequent zijn ‘fout’ is. Sterker nog: ik geloof niet in ‘goed’ of ‘fout’. Ik geloof wél in een aanpak die je altijd kan bijsturen, wanneer dat nodig is. Een aanpak die flexibel is dus, net zoals de behoeften en gevoelens erachter. In de psychologie noemen ze dit ‘congruent zijn’. Yep, klinkt bíjna als ‘consequent zijn’, maar ‘t heeft toch echt een andere kern. Zo houden we bij deze aanpak niet blindelings vast aan een bepaalde routine of aanpak, maar liggen denken, voelen en handelen op één lijn. Dat betekent dat wat je denkt en voelt (non-verbaal) overeenkomt met wat je doet en zegt (verbaal). Je actie aanpassen op je gevoel dus - en niet zozeer op een afspraak of planning. I know, dat vergt een flinke dosis zelfkennis. Je moet immers goed aanvoelen en inzien wat écht nodig is - zonder daarbij die goedbedoelde structuur direct in de strijd te knikkeren.
Geen doel, maar een middel
In mijn ogen gaat het er dus niet om dat je krampachtig aan een bepaalde routine moet vasthouden, omdat ‘t zo hoort. Omdat je dat met jezelf hebt afgesproken. Omdat dit in een boekje staat. Of omdat iemand anders zegt dat je ‘gewoon consequent moet zijn’. In mijn ogen gaat het erom dat je achter de grenzen staat die je stelt. Dat wat je zegt, stroomlijnt met wat je voelt. Kan je die boxjes afvinken? En merk je dat het ook de juiste aanpak is voor je kind? Dan kan consequent zijn hartstikke effectief zijn. Consequent zijn moet, vind ik, namelijk altijd het middel zijn om dat ene doel te behalen, en niet andersom. Say what?
Een nieuw pad creëren
Yep, het míddel dus, om dichterbij dat ene doel te komen. Je dochter kunnen laten slapen zonder dat je er uren naast moet zitten bijvoorbeeld. Of je zoontje met een glimlach af kunnen zetten bij zwemles. Doe je dit volgens een consequente aanpak, maar merk je dat je dochtertje alsmaar bang en verdrietig in slaap valt? Of dat je zoontje na al die weken alsnog huilend bij die rand van het zwembad blijft staan? Dan is het de kracht om op je aanpak terug te komen. Om van je uitgestippelde pad af te wijken en een nieuw pad te creëren. Eentje die ruimte geeft voor flexibiliteit, zodat je kind zijn diepere emoties kan tonen - en jij als ouder hierop kan inspelen. Sterker nog: op deze manier geef je jouw zoon of dochter mee dat je terug mag komen op eerdere uitspraken. Dat het oké is als iets niet gaat zoals gepland - en je er met bijsturen én onderling begrip ook komt. Spoiler alert: misschien zelfs wel sneller… ;-)
Bijstellen, maar wel met mate
Het moge duidelijk zijn. Flexibiliteit in opvoeding: I’m a big fan. Wel wil ik meegeven dat het belangrijk is om hierin niet door te slaan. Want ook hierbij geldt: ‘té’ is nooit handig, een beetje zoals dat met alles is. Zorg dat je de grenzen van het bijstellen bewaakt. Dat het geloofwaardig blijft. En dat het voor je kind logisch blijft om jou te volgen. Soms kan het ook heel krachtig zijn om niet direct een antwoord te geven, maar om aan te geven dat je er later op terugkomt. Zo voorkom je dat je té snel een uitspraak of belofte doet en geef je jezelf de ruimte om na te denken over hoe haalbaar het is om ‘t na te komen. Het komt erop neer dat elk kind gezien en gehoord wil worden - en elke ouder zijn kind wil geven wat ‘ie nodig heeft. Of dat ‘consequent zijn’ is, da’s een tweede. Maar… dat is dus ook precies waar het niet om gaat. Het gaat om het maken van die switch van ‘moeten’ naar ‘nodig hebben’, zodat je opvoeding authentiek sterk is.
GevoelsRijke afsluiter: je kind, jijzelf, jullie gevoelens en jullie gedachten: alles is uniek. Verdient de opvoeding dan niet net zo een authentieke en ‘eigen’ aanpak? Zie het als een route die je ‘vaart’ op gepaste flexibiliteit, waarin luisteren en aanvoelen de koers bepalen. Een aanpak die je niet in een generieke handleiding terugvindt, maar puur en alleen in je hart. Eentje die ruimte creëert voor gevoelens en behoeften, zodat problemen bij de kern aangepakt kunnen worden. Enne… die diepere connectie met je kind krijg je er ‘gratis’ bij. What do we want more? 🙂
