Zindelijk worden is een natuurlijk proces. Net als leren lopen en praten. Daar gebruiken we toch ook geen training voor? Oefening, dat wel. En ook een uitnodigende en stimulerende omgeving. Kinderen ondersteunen bij zindelijkheid vraagt dus vooral goed afgestemde ouders. Ieder kind heeft daarin een eigen tempo, eigen voorkeur en dus ook een eigen proces.
Bij ons thuis hebben we niet gewerkt met zindelijkheidstraining. In deze blog leg ik uit waarom!
Het is niet nodig
Inmiddels zijn mijn kinderen al jaren zindelijk, maar ik weet nog dat alle drie zelf interesse begonnen te tonen zonder dat ik had bedacht ‘nu gaan we ermee aan de slag!’
Wel heb ik de verschillen gezien, het ene kind toonde eerder interesse dan het andere. En de leeftijd dat ze volledig zindelijk waren was niet bij alle drie op hetzelfde moment.
Eigenlijk is zindelijk worden zonder training vooral natuurlijk en best saai. Het voelde voor mij zelfs een beetje als lui ouderschap (dat ervaar ik overigens wel vaker).
Er wordt veel geschreven over zindelijkheidstraining. Maar is TRAINING nodig? Volgens mij niet... Want met mij zijn er ontzettend veel ouders die ook niet aan zindelijkheidstraining doen. Die kinderen lopen echt niet met luiers om als ze naar school gaan. Ergens in de ontwikkeling hebben ze het opgepakt, met ondersteuning van hun ouders.
De ouders die MET zindelijkheidstraining werken raken echter best vaak gefrustreerd. Ze moeten nog meer actief toevoegen aan hun toch al drukke agenda. En vaak komt dan ook nog de relatie met het kind onder druk te staan als het niet lukt of snel genoeg gaat.
Het roept weerstand op
Als je een peuter hebt is het je waarschijnlijk al opgevallen. Ze zeggen best wel vaak ‘nee’. Je ziet het bij alle peuters terug, wat niet zo gek is. Vanuit ontwikkelingsperspectief is het een heel normaal en zelfs nodig. Deze weerstand, ‘nee’ zeggen, wordt ook wel tegenwil genoemd. Als ouders zindelijkheidstraining op de agenda zetten kan een instinctieve reactie van het kind zijn om niet mee te werken, zelfs als ze er al aan toe waren. Dat zie je ook terug in alles waarbij peuters zeggen ‘ZELF DOEN!’
Kinderen op de natuur laten vertrouwen
De wereld van peuters is nog maar klein. In het opgroeien leren ze van alles door te doen en ervaren. Zindelijk worden is een natuurlijk proces. Sterker nog, als je babyzindelijkheidscommunicatie gebruikt zie je zelfs bij baby’s al de non-verbale communicatie waarmee ze vertellen wanneer ze moeten plassen en poepen. De luiers die wij gebruiken is vooral gemakkelijk voor onszelf in de huidige maatschappij. Als baby’s al zindelijk kunnen worden met de juiste ondersteuning, dan kunnen peuters het ook.
Wanneer is een kind klaar om zindelijk te worden?
Om zindelijk te worden zijn er drie factoren van belang:
- Fysieke; er moet controle zijn over de sluitspieren.
- Cognitief; bewust zijn van plassen en poepen.
- Emotioneel; kinderen kunnen een situatie loslaten waaraan ze gewend zijn en zich prettig bij voelen (zoals de luier waarin ze kunnen plassen en poepen wanneer ze maar willen).
Verrassend misschien, maar de emotionele factor is het belangrijkste. Die komt dan ook vaak als laatste en is ook de meest kwetsbare. Zeker als er sprake is van sturing van ouders om hun kind zindelijk zindelijk te maken voelen veel peuters dat aan. Druk is dan ook funest en kan ervoor zorgen dat obstipatie ontstaat, zindelijkheid vertraagt en schaamte toeneemt bij het kind.
Tips voor het ondersteunen van zindelijkheid op een natuurlijke manier
Betrek kinderen actief
Als ze worden gewassen, verschoond of aangekleed. Dat is eigenlijk heel eenvoudig. Vertel wat je doet, geef ondertiteling. ‘Ik ga je nu neerleggen om een schone luier te geven. Ik til je billen op, help je mee? Ik ga nu je billen afvegen, dat kan wat nat aanvoelen.’
Praat niet negatief over lichaamsdelen of poep en plas
‘Jeetje, je stinkt’, ‘Bah, dat is vies’ zijn uitspraken die een negatieve associatie leggen met poepen en plassen. En juist wanneer het over zindelijkheid gaat wil je peuters een positieve associatie geven.
Doe het voor
Dit is echt een makkie! Want hoeveel ouders kunnen zonder kinderen naar de wc? Het is eerder een plek voor familie bijeenkomsten toch? Zonder dollen. Door je kinderen te laten zien hoe jij naar de wc gaat zien ze hoe het werkt. Als er andere kinderen in het gezin zijn dan kunnen ze daar ook bij meekijken (mits de oudere broers/zussen dat goed vinden). Het hele idee is vooral normaal maken van plassen en poepen op de wc. Ook kun je benoemen wat je voelt in je lijf voordat je naar de wc gaat. Zo leer je kinderen lichaamssignalen te herkennen en benoemen.
Ga niet forceren of overhalen
Zoals al eerder genoemd. Druk is funest. Kinderen voelen dat haarfijn aan en kunnen daardoor letterlijk op slot schieten. Zindelijkheid is een zeer gevoelige ontwikkeling en daar helpt een machtsstrijd absoluut niet bij.
Zet een potje klaar
Als je bij gezinnen thuis komt zul je ze overal zien. Het potje. Dit is niet noodzakelijk voor alle kinderen. Veel kinderen voelen zich veiliger op een klein potje met de voetjes op de grond. Andere kinderen zitten liever op de grote wc (al dan niet met een wc-verkleiner). Een krukje bij het toilet is ook aan te raden, fijn als ze zelf op de wc kunnen gaan zitten. En dat krukje is stiekem ook veel beter voor de optimale poephouding voor volwassenen.
Observeer
Kinderen laten van jongs af aan al signalen zien. Je moet het alleen wel leren zien. Goed kunnen waarnemen vraagt oefening. Waar kun je op letten? Bijvoorbeeld de luier aanraken, zich afzonderen, gaan hurken, onrustige bewegingen maken, billen bij elkaar knijpen. Als je het idee hebt dat er plas of poept komt kun je neutraal vragen of ze op het potje/de wc willen. Als je kind nee zegt, accepteer dat dan (onthoud, dwingen heeft geen zin).
Blote billen
Als je merkt dat je kind misschien klaar is om zindelijk te worden kan je ze in blote billen laten lopen, als ze dat zelf ook weten. Vind je kind dat niet prettig, kan je ook een onderbroek aandoen. Als je kind toch kiest voor de luier, ga daar dan wel in mee. Een tussenstap kan zijn op met luier aan op het potje of de wc te gaan zitten.
Lees samen boekjes
Voor elk thema zijn boeken te vinden, dus ook rondom zindelijkheid. Kijk wel even goed wat de onderliggende boodschap is. Er zijn genoeg boeken waarin kinderen beschaamd worden bij het maken van fouten bijvoorbeeld, niet wat je je kind mee wilt geven. Wat een hele leuke is: ‘Hé, wie zit er op de wc?’ van Harmen van Straaten.
Oneindig veel vertrouwen
Zindelijkheid is een proces dat tijd kost. Hoeveel tijd is op voorhand niet te voorspellen. Vertrouw op je kind. Vertrouw dat je kind het gaat leren als de tijd rijp is.
