De zwakte én kracht van ‘sorry’ zeggen
‘Sorry dat ik wat later ben’, ‘sorry dat ik tegen je schreeuwde’, ‘sorry dat ik [x] vergeten ben’, ‘sorry dat ik zo stom reageerde’, ‘sorry dat ik nu weg moet’,
‘sorry dat’… STOP!
Dat ene woordje - je weet wel: die ik hierboven zes keer in de herhaling gooi - wordt te pas en te onpas gebruikt. Begrijp me niet verkeerd: ik ben een groot voorstander van ‘sorry’ zeggen, maar dan wel in de oprechte variant. Of nog beter: een oprechte variant met een goede dosis zelfreflectie. Als je dat doet dan kom je uit op 'herstel', waar sorry zeggen slechts een klein onderdeel van is. Want wat is de waarde van ‘sorry’, als deze op standje ‘automatisch’ voor of achter een zin wordt geplakt? Zonder écht de betekenis te voelen en verantwoordelijkheid te nemen? Tijd voor verdieping!
Hoe vaak zeg jij betekenisloos ‘sorry’?
Zelf geloof ik niet in het afdwingen van een ‘sorry’ bij kids. Ze leren op deze manier het woordje in te zetten, puur omdat het aangeleerd is. Het wordt een manier om iets goed te praten, zonder daadwerkelijk te praten. Snap je ‘m nog? ‘Sorry’ zeggen dus, omdat je weet dat ‘t werkt, terwijl je niet reflecteert op je actie. Soms hoor ik ouders bijvoorbeeld zeggen dat ze zich storen aan de ‘sorry’ van hun kind, om ergens snel van af te zijn. En dan te bedenken dat onze kids dat vaak juist van óns leren. Het is dus belangrijk om te snappen dat we zelf het voorbeeld zijn voor onze kids. Knallen we zelf die ‘sorry’ continu de wereld in, zonder er écht betekenis aan te geven, dan is de kans groot dat zij dit van ons overnemen. Wil je dat jouw kind de betekenis van iets goedmaken snapt, dan zul je enerzijds het goede voorbeeld ‘moeten’ geven - en anderzijds actief ‘moeten’ aanleren hoe hij/zij deze oprechte sorry kan ownen en uiten. Klinkt allemaal leuk, Kimberley, maar hoé dan?
Je verantwoordelijkheid pakken
Laat ik beginnen met te zeggen dat je écht niet alles van je kind hoeft te accepteren. We maken allemaal wel eens ‘fouten’ - en daar mogen we elkaar ook op aanspreken. Toch is de manier waarop je een situatie in the heat of the moment aanvliegt heel bepalend voor het verdere verloop. Het beschamen van je kind of deze de schuld geven, is in mijn ogen niet de manier. Sterker nog: het kan de situatie juist erger maken. Op het moment dat jij als ouder zelfreflectie toont, geef je op een ‘zachte’ manier een fijn voorbeeld. Én je maakt het makkelijker voor hem/haar om zelf ook terug te komen op zijn/haar eigen gedrag. Als ouders kunnen we geneigd zijn om onze eigen ‘sorry’ te koppelen aan het gedrag van ons kind. Maar hey: onderschat de kracht van een simpele punt niet. Huh, wat? Ik laat het je zien:
“Sorry dat ik schreeuwde, had ik niet moeten doen, maar dat komt omdat jij niet luisterde.”
“Sorry dat ik schreeuwde, dat had ik niet moeten doen.”
“Hallo: en dat niet luisteren dan?!”
Nu hoor ik je hersens kraken: ‘maar nu geef je het kind niet mee dat hij iets fout deed’. Klopt! Waarom? Omdat ‘fouten’ maken mag. Menselijk is. Het lesje wat je jouw kind wil leren komt later aan bod. Bovendien mag het gedrag van je kind nooit een excuus zijn om zelf uit de bocht te vliegen. Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen handelen, ongeacht de situatie - hoe uitdagend deze ook is. Mijn punt is dat zelfreflectie veel waardevoller is. Je eígen fouten (h)erkennen. Het bij jezelf houden. Je kind en jullie relatie respecteren. Dit opent vaak ‘sneller’ de deur naar een open gesprek, dan wanneer je direct de bal terugkaatst. Juist, in de vorm van een dikke, vette veroordeling dus. Hierdoor kan je kind zich namelijk alleen nog maar rotter gaan voelen. Aan zichzelf gaan twijfelen. Dichtslaan en zich terugtrekken. Een beladen en gesloten houding die we juist willen vermijden, toch? Yep: zelfreflectie dus! Gaan we nóg een stapje verder, dan kan je jouw zelfreflecterende spijtbetuiging extra nut meegeven met een toekomstwens. Hiervoor neem ik je mee in het hoofd van Becky Kennedy: klinisch psycholoog en moeder van drie.
‘Situatie herstellen’ à la Becky Kennedy
Kennedy ziet het uitspreken van een opzichzelfstaande ‘sorry’ als het dichtgooien van een discussie, terwijl een ‘herstel’ juist die discussie openbreekt. Lees: ruimte creëren voor zelfreflectie, spijtbetuiging en een open gesprek. In haar optiek voldoet een herstelpoging aan drie elementen: 1) benoem wat er gebeurd is, 2) neem je verantwoordelijkheid en 3) geef aan wat je de volgende keer graag anders ziet. In de praktijk kan dat er zo uitzien:
“Sorry dat ik tegen je schreeuwde (1), dat moet vast heel vervelend voor je geweest zijn. Had ik niet moeten doen. (2) De volgende keer als ik voel dat ik wil gaan schreeuwen zal ik even afstand nemen om weer rustig te worden. (3)
Jij voegt zélf de kracht aan ‘sorry’ toe
Door de situatie op bovenstaande manier aan te vliegen, open je niet alleen het gesprek, ook vermijd je dat je jouw kind ongewild opzadelt met schuld, verdriet, angst of paniek. Daarnaast voorkom je dat het woordje ‘sorry’ zijn kracht verliest en ‘loos’ in de vocabulaire strijd gegooid wordt. Iets wat voor jezelf als ouder prettig is - en wat je kind een leerzame basis geeft voor de toekomst. Heeft je kind in bovenstaande situatie ook tegen jou geschreeuwd? Vraag je dan eens af waar dat is ontstaan. Kwam dat misschien omdat jij gestrest aan het koken was? Of kwam hij/zij zelf al met een onweerhumeur binnen? Is dat laatste het geval? Ga dan het gesprek eens aan, door de gevoelens te erkennen, niet te verwarren met gedrag accepteren…
Moeite met (oprecht) ‘sorry’ zeggen?
Lees jij bovenstaande met een diepe frons, omdat je jezelf allesbehalve herkent in die sorry(-stortvloed)? Je bent niet alleen! Er zijn namelijk ook genoeg ouders die het spijt betuigende woordje maar moeilijk over hun lippen krijgen richting hun zoon of dochter. Want: als ouder hoor je het ‘perfect’ te doen. En ‘perfectie’ en ‘sorry’ gaan niet door één deur. En ohja: wat nou als je als ouder dit woordje inzet - en je kind je niet meer serieus neemt? Oké, laten we dit eens omdraaien: heb jij zelf juist niet meer respect voor iemand, als deze persoon zijn/haar ‘fout’ erkent? Precies. ;-) Blijf je moeite houden met zo’n oprechte spijtbetuiging? Houd dan deze voordelen - voor ouder en kind - in gedachten:
Een oprechte sorry geeft ruimte aan emoties
Een oprechte sorry zorgt voor een beter gevoel én meer verbinding
Een oprechte sorry zorgt dat je verantwoordelijkheid neemt
Een oprechte sorry geeft ruimte aan persoonlijke groei
Een oprechte sorry rekent af met gevoelens als schaamte en verdriet
Een oprechte sorry zorgt ervoor dat de ontvanger je snapt en (meer) waardeert
Een oprechte sorry laat je leren van ‘fouten’
6 x tips om je kind oprecht spijt te laten betuigen
Dat goede voorbeeld geven, dat zit met bovenstaande input wel goed. Zoals eerder omschreven is een actieve opvoeding hierin wél een wenselijke aanvulling. Zie het als een gouden duo, dat gebundeld éxtra veel impact maakt. Goed om te weten: gemiddeld voelen kinderen vanaf een jaar of zes ‘spijt’. Over het algemeen genomen is dit een mooi moment om hem of haar te helpen om doelgericht om te gaan met deze emotie. Niet weten waar te beginnen? Deze zes tips geven je een zetje vooruit.
Gevoelens verwoorden
Zitten emoties hoog, dan kan je jouw kind helpen om woorden te geven aan het gevoel. Is de heftigste emotie gezakt? Dan kan hij/zij spijt makkelijker uitspreken.Ruimte geven
Is ‘sorry’ zeggen lastig voor je kind? Voel aan hoeveel ruimte deze nodig heeft en geef dit. Zo creëer je ruimte én opening om op zijn/haar ‘eigen’ moment te komen. Voorbeeld: 'Ik verwacht dat je het herstelt met [X]. Voel maar wanneer jij er klaar voor bent.' Het kan ook helpen om een deadline te geven. Denk aan: 'voordat we hier weggaan om [X] uur' of 'voor het avondeten'.Gedrag uitspreken
Wist je dat kinderen beter nadenken over hun gedrag als ze uitspreken wat ze hebben gedaan? Spreek het sámen uit en creëer bewustwording en begrip, op een oordeelvrije manier. Vraag jezelf af: als het gefilmd zou zijn, wat is er dan te zien?Luisterend oor bieden
Feit: ie-de-reen wil gehoord worden. Accepteert iemand niet direct excuses? Leer je kind dan dat luisteren naar de ander van waarde is. Het diepere gevoel ‘voelen’ dus. Het vraagt ook afstemming of de ander al klaar is om te herstellen. Soms is er meer tijd nodig en doe je op een later moment een nieuwe poging.Vraag stellen
Vraag aan jezelf of aan je kind (tijdens het herstel) hoe je/deze het goed zou kunnen maken. Blijkt dit een lastige vraag voor je zoon of dochter? Dan kan je suggesties geven. Ik noem: iets voor een ander doen/maken of - jawel - ‘sorry’ zeggen.Schade herstellen
Zitten er consequenties aan het gedrag van je kind, waarvoor de ‘sorry’ gezegd wordt? Betrek hem/haar dan actief bij het herstellen van deze gevolgen. Voorbeeld: kind #1 gooit speelgoed van kind #2 op de grond. Onderdeel van het herstel is dat kind #1 (samen met jou) het speelgoed ook weer opruimt.
Tot slot: een laatste tip voor de sorry-strooiers onder ons
Ben jij iemand die veelvuldig met het veelgenoemde woordje strooit? Dan sluit ik af met een laatste tip. Waar je de ene ‘sorry’ juist meer verdiept, kan je de onnodige variant eens proberen te vervangen door het woordje 'dankjewel'. Zo buig je ‘m niet alleen positief om, ook verplaats je hem op een dankbare manier naar de persoon tegenover je. Hieronder een zinnetje uit het introgedeelte als voorbeeld. Doe ermee wat je wilt! 🙂
“Sorry dat ik wat eerder weg moet”
“Bedankt dat ik wat eerder weg kan gaan. Fijn!”
GevoelsRijke afsluiter: ergens spijt van hebben begint bij het hebben van inzicht. Het ownen van je actie. Het woordje ‘sorry’ is slechts één onderdeel uit het grotere herstelgeheel. Gebruik je ‘m te pas en te onpas in onnodige situaties? Dan kan het woordje zijn kracht verliezen. Hoor jij jezelf stiekem te vaak strooien met deze term? Dan daag ik je uit de dankjewel-opdracht in te zetten én eens na te denken over waar jouw stopwoordje vandaan komt. Wat heb je bijvoorbeeld nodig om hier een twist aan te geven? En onthoud: 10 oprechte spijtbetuigingen hebben meer waarde dan 1001 sorry’s zonder inhoud. Zet ‘m op!